Türkiye’de jinekolojik onkoloji ile ilgili yapılmış ve girişimsel olan hemşirelik lisansüstü tezlerinin incelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.6770189Anahtar Kelimeler:
hemşirelik, jinekoloji, kadın sağlığı, kanser, jinekolojik onkolojiÖzet
Amaç: Bu araştırma, Türkiye’de jinekolojik onkoloji ile ilgili kadın sağlığı hemşireliği alanında yapılan, girişimsel lisansüstü tezlerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç-Yöntem: Bu araştırma, doküman analizi yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı’nda, “jinekolojik kanser”, “jinekolojik onkoloji”, “hemşire” kelimelerinin kombinasyonları taratılmış, bu şekilde toplam 314 teze ulaşılmıştır. Bunlar arasından 251 tez hemşireler tarafından yapılmadığından, 30 tez girişimsel olmadığından, 10 tez tekrarlı olduğundan, beş tezin tam metnine erişim izni olmadığından, üç tez kadın sağlığı hemşireliği alanı dışında yapıldığından dolayı kapsam dışı bırakılmıştır. Tam metin erişimine izin verilen 15 tez doküman analizi yöntemi kullanılarak daha ayrıntılı şekilde incelenmiştir.
Bulgular: İncelenen tezler 2006-2021 tarihleri arasında yapılmış olup 2’si yüksek lisans, 13’ü doktora tezidir. Tezlerin 4’ü hemşirelik anabilim dalında, 11’i doğum ve kadın hastalıkları hemşireliği anabilim dalında yürütülmüştür. İncelenen tezlerin amaçları çeşitlilik göstermekle birlikte, genel olarak jinekolojik onkoloji hastalarının yaşam kalitesi ve iyi oluşluk düzeylerinin, anksiyete ve depresyon durumlarının, kemoterapi sonucu görülen semptom yönetiminin, hastaların cinsel yaşamının, hastaların ve bakım vericilerin bu konudaki farkındalıklarının araştırıldığı tezlerdir. İncelenen tezlerin çoğunun deneysel araştırma tipinde olduğu ve araştırma sonuçlarında hastaların yaşam kalitesi ve iyi oluşluk düzeyleri, anksiyete ve depresyon durumları, kemoterapi sonucu görülen semptom yönetimi ve cinsel yaşam konularında çeşitli olumsuzluklar yaşadığı ve bu alanda hemşirelerin çeşitli girişimlerde bulunduğu saptanmıştır.
Sonuç: Türkiye’de jinekolojik onkoloji ile ilgili kadın sağlığı hemşireliği alanında yapılan ve girişimsel 15 teze ulaşılmış ve ulaşılan çalışmalarda genel anlamda jinekolojik kanserler ile ilgili yapılan girişimlerin hastaların yaşam kalitesini artırdığı ve semptom yönetiminde etkili olduğu belirlenmiştir.
Referanslar
Şen S, Başar KF. Kütahya bölgesinde yaşayan kadınların pap smear testi konusundaki farkındalıkları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2018;28(10): 28-36.
Ergin A, Özdilek R, Dutucu N. 2012-2017 yılları arasında kadınlarda görülen kanser türleri ve dağılımları: Bir üniversite hastanesi örneği. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi. 2019;5(1): 1-21.
Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, Bray F. Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: a cancer journal for clinicians. 2021;71(3): 209-249.
World Health Organization. 2019. Available from: https://www.who.int/data/gho/data/themes/mortality-and-global-health-estimates/gheleading-causes-of-death
T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı. 2019. Available from:https://ohsad.org/wp-content/uploads/2021/04/saglik-istatistikleri-yilligi-2019_turkce.pdf
Oz S. 20 yaş ve üzeri kadınların jinekolojik kanserlere ilişkin bilgi ve farkındalıkları ile etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstinye Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021.
Macdonald D. The oncology nurse’s role in cancer risk assessment and counseling, Semin Oncol Nurse. 1997;13(2):123-128.
Turkistanlı EC, Sogukpınar N, Saydam BK, Aydemir G. Cervical cancer prevention and early detection - the role of nurses and midwives. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2003;4(1):15-21.
Eroğlu K, Koç G. Jinekolojik kanser kontrolü ve hemşirelik. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2014;1(2): 77-90.
Başoğlu M. Lezbiyen veya biseksüel kadınlarda kadın kanserlerine yönelik eğitimin jinekolojik kanser farkındalığına ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021.
Karaman R. Vulva kanseri ve kendi kendine vulva muayenesine yönelik planlı eğitimin kadınların bilgi ve tutumlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020.
Taşpınar A. Jinekolojik kanserli hastalarda kemoterapiye bağlı gelişen bulantı-kusma üzerine akupresürün etkisinin incelenmesi. Doktora tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2006.
Demirsoy G. Jinekolojik onkoloji hastalarında kemoterapiye bağlı semptomların yönetimi. Doktora tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2008.
Beydağ KD. Jinekolojik Onkoloji hemşirelik uygulamalarına ilişkin akış şemalarının geliştirilmesi ve Alana uyarlanması. Doktora tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2010.
Alan H. Jinekolojik kanser hastalarında kemoterapi tedavisi sürecinde uygulanan progresif kas gevşeme egzersizleri ve refleksolojinin ağrı, yorgunluk, anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesi üzerine etkisi; randomize kontrol çalışması. Doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2015.
Teskereci G. Jinekolojik kanseri olan kadınlarda Watson'ın insan bakım kuramına temellendirilmiş hemşirelik bakımının semptom yönetimi, umudu destekleme ve yaşamda anlam bulmaya etkisinin incelenmesi. Doktora tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2016.
Dal NA. Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ölçeği'nin geliştirilmesi ve sosyal öğrenme kuramına dayandırılan planlı bir eğitim ile farkındalığın arttırılması. Doktora tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2017.
Bilge Ç. Jinekolojik kanserli kadınlarda PLISSIT modeli doğrultusunda yapılan cinsel danışmanlığın etkinliği. Doktora tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2017.
Uslu Şahan F. Mesleklerarası simülasyon eğitiminin jinekolojik onkolojide palyatif bakım yeterliliklerinin kazandırılmasına etkisi. Doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2018.
Çulha İ. Jinekolojik onkoloji cerrahisi uygulanan hastalarda yapılandırılmış taburculuk programının hasta bakım sonuçlarına etkisi. Doktora tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2019.
Akın Işık R. Jinekolojik kanserle ilişkili lenfödemin önlenmesinde egzersiz ve basit lenfatik drenaj uygulamalarının lenfödem gelişimi, alt ekstremite fonksiyonel durum, yaşam kalitesi ve sosyal görünüş kaygısına etkisinin değerlendirilmesi: Randomize kontrollü çalışma. Doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2019.
Türkcü Göral S. Watson insan bakım modeline temellendirilmiş refleksoloji uygulamasının jinekolojik kanser hastalarında anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi. Doktora tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2019.
Aydın R. Hemşire tarafından yapılan yaşamı anlamlandırma görüşmelerinin jinekolojik kanser hastalarında travma sonrası gelişim, yaşamda anlam bulma ve spiritüel iyi oluşluk üzerine etkisi. Doktora tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020.
İnciser Paşalak Ş. Kemoterapi alan jinekolojik kanserli hastalarda Semptom Yönetim Modeli'nin etkinliğinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, İstanbul: Koç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020.
Girgenç S, Çalışkan İ, Sevil Ü. Türkiye’deki hemşirelerin jinekolojik kanserler ile ilgili yaptığı yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi. 2015;2(20): 26-38.
Arıkan F, Körükçü Ö, Artuk Uçar M, Özcan K, Sezgin Göksu S, Coşkun HŞ. Kanser hastalarına bakım verenlerin sosyal destek düzeyleri ve yaşam kalitesi. Akdeniz Tıp Dergisi. 2019;5(3): 398-407.
Özcan K, Pinar G. Jine-onkolojik hastalarda kemoterapi sürecindeki uğraş seçimlerinin günlük yaşam aktiviteleri, anksiyete ve depresyon üzerine etkisi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 4(1):65-76.
Bilge Ç, Yılmaz B, Oskay Ü. Jinekolojik kanserli kadınların brakiterapi sonrası cinsel işlevinin değerlendirilmesi ve cinsel danışmanlık. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2019; 28(3): 210-215.
Körükcü Ö, Arıkan F, Küçükçakal A, Coşkun HŞ. Kemoterapi tedavisi gören kanser hastalarının cinsellik algılarının ve cinsel bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. Akdeniz Tıp Dergisi. 2018;4(1): 25-34.
Kamga AM, Dumas A, Joly F, Billa O, Simon J, Poillot ML, Dabakuyo Yonli TS. Long-term gynecological cancer survivors in côte d'or: health-related quality of life and living conditions. The Oncologist. 2019; 24(7): 490.
Kaya Şenol D, Polat F, Doğan M. Jinekolojik kanser farkındalığı: üreme çağı ve postmenopozal dönem kadınlar. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2021;15(1): 56-62.
Nursel AD, Akkuzu G, Şen YÇ. Ufuk Üniversitesi kadın çalışanlarının jinekolojik kanser farkındalığının incelenmesi. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;3(2):91-99.
Durmaz S, Özvurmaz S, Adana F, Kurt F. Kadınlarda serviks kanserinin tanısına ilişkin tutum ve düzenli jinekolojik muayene ilişkisinin kesitsel olarak değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2021;5(1):26-36.
Özcan H, Doğan MD. Gynecological cancer awareness among women. Indian Journal of Gynecologic Oncology. 2021;19(1): 1-9.
Düzen KÖ, Korkmaz M. Kanser hastalarında, semptom kontrolü ve tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2015;8(2): 67-76.
Yilmaz S, Vural G. Determining the relationship between perceived social support levels and chemotherapy symptoms in women with gynaecological cancer. Bezmialem Science. 2021;9(3): 326-334.
Selçuk AK, Şen Ö. Jinekolojik kanserlerde kullanılan tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemleri. Izmir Democracy University Health Sciences Journal. 2021;4(1): 33-46.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Journal of Social and Analytical Health
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
JSOAH, 