Mandibular radyomorfometrik indekslerin dijital panoramik radyografi ve konik ışınlı bilgisayarlı tomografi görüntülerinde osteoporoz risk değerlendirmesi bakımından karşılaştırılması

Yazarlar

  • Hilal Peker Öztürk University of Health Sciences, Faculty of Gulhane Dentistry, Department of Dentomaxillofacial Radiology, Ankara, Turkey.
  • Buğra Şenel University of Health Sciences, Faculty of Gulhane Dentistry, Department of Dentomaxillofacial Radiology, Ankara, Turkey.
  • İsmail Hakan Avsever University of Health Sciences, Faculty of Gulhane Dentistry, Department of Dentomaxillofacial Radiology, Ankara, Turkey
  • Aydın Özkan University of Health Sciences, Faculty of Gulhane Dentistry, Department of Oral and Maxillofacial Surgery, Ankara, Turkey.
  • Tuncer Özen Tuncer ÖZEN Dental Clinic, Çankaya, Ankara, Turkey
  • Orhan Gülen Dentistomo Dental Imaging Center, Çankaya, Ankara, Turkey

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.7528103

Anahtar Kelimeler:

konik ışınlı bilgisayarlı tomografi, osteoporoz, panoramik radyografi

Özet

Amaç: Bu çalışmanın amacı, dijital panoramik radyografi ve konik ışınlı bilgisayarlı tomografi üzerindeki mental indeks, mandibular kortikal indeks ve kemik kalite indeksinin değerlendirilmesini karşılaştırmaktı.

Gereç ve Yöntem: Herhangibir sistemik hastalığı olmayan 45 yaşüstü 113 hastanın panoramik-radyografi ve konik-ışınlı-bilgisayarlı-tomografi görüntüleri değerlendirildi. Mental indeks (panoramik radyografi üzerinde ölçüldü.) değeri ‘≤ 3 mm’ değerine göre hastalar osteoporoz riski olan ve olmayan şeklinde iki gruba ayrıldı. Mental-indeks her iki tarafta da (sol-sağ) ölçüldü ve iki ölçümün ortalaması hesaplandı. Mental-indeks, bilgisayarlı tomografi mental indeksi, mandibular kortikal indeks, bilgisayarlı tomografi kortikal indeks ve kemik kalite indeksi, panoramik-radyografi ve konik-ışınlı-bilgisayarlı-tomografide iki gözlemci tarafından ölçüldü. Tanımlayıcı ve lojistik regresyon istatistikleri yapıldı; p < 0.05 anlamlı kabul edildi.

Bulgular: Her iki yöntemin (panoramik-radyografi, konik-ışınlı-bilgisayarlı-tomografi) sonuçları birbiriyle uyumluydu. Gözlemciler için osteoporoz risk grupları ile normal gruplar arasında bilgisayarlı-tomografi-mental-indeksi (p<0.001), mandibular kortikal indeks-bilgisayarlı tomografi kortikal indeks, kemik kalite indeksi için istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulundu. Birinci ve ikinci gözlemcinin ölçümlerine göre osteoporoz riskini değerlendirmek için bilgisayarlı-tomografi-mental-indeksin optimum eşik değeri sırasıyla 3.01 mm ve 3.03 mm bulundu. Gözlemci değerlendirmelerinde mandibular kortikal indeks ve bilgisayarlı tomografi kortikal indeks değerleri arasındaki korelasyon (ağırlıklı kappa testi) sırasıyla (1. ve 2. gözlemci için) orta ve yüksek çıktı. Hem panoramik-radyografi hem de konik-ışınlı-bilgisayarlı-tomografi görüntülerinde kemik kalite indeks değerleri için 1,2,3 sınıfının sıklık dağılımları osteoporoz riski olan ve olmayan bireylerde anlamlı olarak farklı bulundu (p<0.05).

Sonuç: Konik-ışınlı-bilgisayarlı-tomografi görüntüleri osteoporozu değerlendirmek için kullanılabilir. Tomografide bir eşik değer belirlenerek, hastanın radyografik görüntüsü üzerinde kolayca ölçülecek bu değerlerin durumuna göre diş hekimi tarafından farkındalık uyandırılabilir.

Referanslar

Navas Cámara FJ, Fernández de Santiago FJ, Bayona Marzo I, Mingo Gómez T, de la Fuente Sanz MM, Cacho del Amo A. Prevalence of osteoporosis assessed by quantitative ultrasound calcaneus measurements in institutionalized elderly population. An Med Interna 2006;23(8):374-378.

Compston J, Papapoulos S, Blanchard F. Report on osteoporosis in european community: current status and recommendations for the future. Work Party from Eur Memb States 1998;8:531-534.

Duncea I, Pop A, Georgescu CE. The relationship between osteoporosis and the panoramic mandibular index 1999;5(1):14-18.

Marina Melescanu I, Preoteasa E. For practitioner mandibular panoramic indexes predictors of skeletal osteoporosis for ımplant therapy. Curr Heal Sci 2009;35(4):219-225.

Taguchi A, Ohtsuka M, Tsuda M, et al. Risk of vertebral osteoporosis in post-menopausal women with alterations of the mandible. Dentomaxillofacial Radiol 2007;36(3):143-148.

Lindh C, Horner K, Jonasson G, et al. The use of visual assessment of dental radiographs for identifying women at risk of having osteoporosis: the OSTEODENT project. Oral Surgery, Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endodontology 2008;106(2):285-293.

Božič M, Hren NI. Osteoporosis and mandibles. Dentomaxillofacial Radiol. 2006;35(3):178-184.

Brown JP, Josse RG. 2002 Clinical practice guidelines for the diagnosis and management of osteoporosis in Canada. CMAJ 2002;167(10 Suppl):S1-S34.

Ledgerton D, Horner K, Devlin H, Worthington H. Panoramic mandibular index as a radiomorphometric tool: An assessment of precision. Dentomaxillofacial Radiol 1997;26(2):95-100.

Mohajery M, Brooks SL. Oral radiographs in the detection of early signs of osteoporosis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1992;73(1):112-117.

Yeler DY, Koraltan M, Hocaoglu TP, Arslan C, Erselcan T, Yeler H. Bone quality and quantity measurement techniques in dentistry. Cumhuriyet Dent J 2016;19(1):73-86.

Sherwood L. Human physiology; From cells to systems with 7th ed. Cengage Learning Publishing Co; 2008. e-book.

Ledgerton D, Horner K, Devlin H, Worthington H. Panoramic mandibular index as a radiomorphometric tool: An assessment of precision. Dentomaxillofacial Radiol 1997;26(2):95-100.

Lindh C, Petersson A, Rohlin M. Assessment of the trabecular pattern before endosseous implant treatment: diagnostic outcome of periapical radiography in the mandible. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1996;82(3):335-343.

Lekholm U, Zarb G. Patient selection and preparation. In: Quintessence, ed. Tissue Integrated Prostheses. Osseointegration in Clinical Dentistry. Vol Quitessence publishing 1985:109-209.

Klemetti E, Vainio P. Effect of bone mineral density in skeleton and mandible on extraction of teeth and clinical alveolar height. J Prosthet Dent 1993;70(1):21-25.

Devlin H, Karayianni K, Mitsea A, et al. Diagnosing osteoporosis by using dental panoramic radiographs: The OSTEODENT project. Oral Surgery, Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endodontology 2007;104(6):821-828.

Hastar E, Yilmaz HH, Orhan H. Evaluation of mental index, mandibular cortical index and panoramic mandibular index on dental panoramic radiographs in the elderly. Eur J Dent 2011;5(1):60-67.

Basavaraj P. Evaluation of panoramic radiographs as a screening tool of osteoporosis in post menopausal women: a cross sectional study. J Clin Diagnostic Res 2013;7(ii):2051-2055. doi:10.7860/JCDR/2013/5853.3403.

Horner K, Devlin H, Harvey L. Detecting patients with low skeletal bone mass. J Dent 2002;30(4):171-175.

Devlin H, Horner K. Mandibular radiomorphometric indices in the diagnosis of reduced skeletal bone mineral density. Osteoporos Int 2002;13(5):373-378.

Vlasiadis KZ, Skouteris CA, Velegrakis GA, et al. Mandibular radiomorphometric measurements as indicators of possible osteoporosis in postmenopausal women. Maturitas 2007;58(3):226-235.

White SC, Taguchi A, Kao D, et al. Clinical and panoramic predictors of femur bone mineral density. Osteoporos Int 2005;16(3):339-346.

Mahl C, Licks R, Fontanella W. Comparison of morphometric indices obtained from dental panoramic radiography for identifying individuals with osteoporosis osteopenia. radiol brass. 2008;41(3):183-187.

Noha M. Elkersh, Maha R. Talaab, Walid M. Ahmed, Yousria S. Gaweesh. Utility of cone beam computed tomography of the mandible in detecetion of osteoporosis in postmenopausal women. Alexandria Dental Journal 2019; 44:46-61.

Brasileiro CB, Chalub LLFH, Abreu MHNG, et al. Use of cone beam computed tomography in identifying postmenopausal women with osteoporosis. Arch Osteoporos. 2017;12(1):26.

Secgin CK, Gulsahi A, Yavuz Y, Kamburoglu K. Comparison of mandibular index values determined from standard panoramic versus cone beam computed tomography reconstructed images. Oral and Maxillofacial Radiology 2019; 127:3

Yaşar F, Akgünlü F. The differences in panoramic mandibular indices and fractal dimension between patients with and without spinal osteoporosis. Dentomaxillofacial Radiol 2006;35(1):1-9. doi:10.1259/dmfr/97652136.

Klemetti E, Kolmakov S, Kröger H. Pantomography in assessment of the osteoporosis risk group. Scand J Dent Res 1994;102(1):68-72.

Pal S, Amrutesh S. Evaluation of panoramic radiomorphometric indices in Indian population. Cumhur Dent J 2013;16(4):273-281. doi:10.7126/cdj.2013.1896.

Smith DE, Zarb GA. Criteria for success of osseointegrated endosseous implants. J Prosthet Dent 1989;62(5):567-572.

Byung DL, White SC. Age and trabecular features of alveolar bone associated with osteoporosis. Oral Surgery, Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endodontology 2005;100(1):92-98.

Gulsahi A, Yüzügüllü B, Imirzalioǧlu P, Genç Y. Assessment of panoramic radiomorphometric indices in Turkish patients of different age groups, gender and dental status. Dentomaxillofacial Radiol 2008;37(5):288-292. doi:10.1259/dmfr/19491030.

Taguchi A, Suei Y, Sanada M, et al. Validation of dental panoramic radiography measures for identifying postmenopausal women with spinal osteoporosis. Am J Roentgenol 2004;183(6):1755-1760.

Gulsahi A, Paksoy C, Ozden S, Kucuk N, Cebeci I, Genc Y. Assessment of bone mineral density in the jaws and its relationship to radiomorphometric indices. Dentomaxillofacial Radiol 2010;39(5):284-289. doi:10.1259/dmfr/20522657.

Ledgerton D, Homer K, Devlin H, Worthington H. Radiomorphometric indices of the mandible in a British female population. Dentomaxillofacial Radiol 1999;28(3):173-181. doi:10.1038/sj.dmfr.4600435.

Gomes C, Barbosa G, Bello R, Boscolo F, Almeida S. A Comparison of the mandibular Index on Panoramic and cross-sectional images from CBCT exams from osteoporosis risk group. Osteoporos Int 2014;25.

Koh KJ, Kim KA. Utility of the computed tomography indices on cone beam computed tomography images in the diagnosis of osteoporosis in women. Imaging Sci Dent 2011;41(3):101-106. doi:10.5624/isd.2011.41.3.101.

de Castro JGK, Carvalho BF, de Melo NS, de Souza Figueiredo PT, Moreira-Mesquita CR, de Faria Vasconcelos K, Jacobs R, Leite AF. A new cone-beam computed tomography-driven index for osteoporosis prediction. Clin Oral Investig. 2020 Sep;24(9):3193-3202. doi: 10.1007/s00784-019-03193-4.

Mostafa RA, Arnout EA and Abo el- Fotouh MM. Feasibility of cone-beam computed tomography radiomorphometric analysis and fractal dimension in assesment of postmenapousal osteoporosis in correlation with dual X-ray absorptiometry. Dentomaxillofacial Radiology 2016; 45: 720160212.

Horner K, Devlin H. The relationship between mandibular bone mineral density and panoramic radiographic measurements. J Dent 1998;26(4):337-343.

Yayınlanmış

2023-01-12

Nasıl Atıf Yapılır

Peker Öztürk, H., Şenel, B., Avsever, İsmail H., Özkan, A., Özen, T., & Gülen, O. (2023). Mandibular radyomorfometrik indekslerin dijital panoramik radyografi ve konik ışınlı bilgisayarlı tomografi görüntülerinde osteoporoz risk değerlendirmesi bakımından karşılaştırılması. Journal of Social and Analytical Health, 3(1), 18–25. https://doi.org/10.5281/zenodo.7528103